21η Απριλίου, 40 χρόνια μετα την επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα. Η γενιά μου, όπως το μικρασιατικό διωγμό από τους παππούδες της, ήρθε σε αμεση επαφή με την επικρατούσα ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων, από τους γονιούς της και τους δασκάλους της. Τα πλησίασε ακόμα από τη σχολικές γιορτές,τα τραγούδια, τα αφιερώματα, και τον έντονο τους απόηχο μές στις ακόλουθες δεκαετίες, στις οπόιες γεννήθηκε. Έχει μία σχεδόν βιωματική σχέση με όλο εκείνο το κλίμα, καθώς απ όλους τους φορείς κοινωνικοποίησης δέχονταν ποικίλα μηνύματα εμπειρίας και ιδεολογίας.
Παρακολουθούσα τις προάλλες κι εγώ μια εκπομπή-αφιέρωμα στη χούντα, φρίττοντας απ’ την ηλιθιότητα των λεγομένων των δικτατόρων: «όποιος κυκλοφορεί στο δρόμο μετά από μια ορισμένη ώρα απειλείται με πυροβολισμό» (!) ή έλεγε ένας επιζών από δαύτους με θράσος «αν θέλατε θα μπορούσατε να μας διώξετε ήδη απ’ την πρώτη μέρα, για να μη το κάνει ο λαός σημαίνει ότι μας ήθελε». Και σκεφτόμουν αν είναι δυνατόν να μπόρεσαν αυτόι οι παράφρονες και ανόητοι άνθρωποι να μπορέσουν όχι μόνο να αναρριχηθούν, αλλά και να επιβάλλουν την εξουσία τους για 7 ολόκληρα χρόνια, και μάλιστα σ’ ένα τόσο βασανισμένο (και άρα υποψιασμένο) και με δημοκρατικό παρελθόν λαό. Με κορυφαία ηλιθιότητα φυσικά την απώλεια της βόρειας Κύπρου, απ τους χειρισμούς τους. Ωστόσο, απ’ ότι μπορώ να διαπιστώσω το κοινωνικό έδαφος της κοινωνίας ήταν αρκετά πρόσφορο για να βρει πάτημα ένα τέτοια καθεστώς: o μικροαστισμός είχε αρχίσει να φύεται στην καθημερινότητα των ελλήνων, ο εφησυχασμός, ο συντηρητισμός και ο ατομισμός άρχισαν να αποτελούν παθολογικές πραγματικότητες στο νεοελληνικό γίγνεσθαι, και έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο για να ανασκαλέψει την αγωνιστικότητα και να προκαλέσει την έντονη αντίδραση με ποικίλους τρόπους, και πάλι όχι απ’ όλους, ή όχι έμπρακτα. Χαρακτηριστικό είναι το βίντεο(μπορείτε να το δειτε, ατο τέλος της σελίδας) από μια ταινία του κωμικοτραγικού ηθοποιόύ της ρωμιοσύνης Θανάση Βέγγου, που δείχνει (όπως ο Σαρλό για το Χίτλερ) την φοβισμένη και συσσωρευμένη αγανάκτηση που την εξωτερικεύει εσωστρεφώς με το τραγούδι του, που προσκρούει στο άκαμπτο τείχος του καθεστώτος.
Παρακολουθούσα τις προάλλες κι εγώ μια εκπομπή-αφιέρωμα στη χούντα, φρίττοντας απ’ την ηλιθιότητα των λεγομένων των δικτατόρων: «όποιος κυκλοφορεί στο δρόμο μετά από μια ορισμένη ώρα απειλείται με πυροβολισμό» (!) ή έλεγε ένας επιζών από δαύτους με θράσος «αν θέλατε θα μπορούσατε να μας διώξετε ήδη απ’ την πρώτη μέρα, για να μη το κάνει ο λαός σημαίνει ότι μας ήθελε». Και σκεφτόμουν αν είναι δυνατόν να μπόρεσαν αυτόι οι παράφρονες και ανόητοι άνθρωποι να μπορέσουν όχι μόνο να αναρριχηθούν, αλλά και να επιβάλλουν την εξουσία τους για 7 ολόκληρα χρόνια, και μάλιστα σ’ ένα τόσο βασανισμένο (και άρα υποψιασμένο) και με δημοκρατικό παρελθόν λαό. Με κορυφαία ηλιθιότητα φυσικά την απώλεια της βόρειας Κύπρου, απ τους χειρισμούς τους. Ωστόσο, απ’ ότι μπορώ να διαπιστώσω το κοινωνικό έδαφος της κοινωνίας ήταν αρκετά πρόσφορο για να βρει πάτημα ένα τέτοια καθεστώς: o μικροαστισμός είχε αρχίσει να φύεται στην καθημερινότητα των ελλήνων, ο εφησυχασμός, ο συντηρητισμός και ο ατομισμός άρχισαν να αποτελούν παθολογικές πραγματικότητες στο νεοελληνικό γίγνεσθαι, και έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο για να ανασκαλέψει την αγωνιστικότητα και να προκαλέσει την έντονη αντίδραση με ποικίλους τρόπους, και πάλι όχι απ’ όλους, ή όχι έμπρακτα. Χαρακτηριστικό είναι το βίντεο(μπορείτε να το δειτε, ατο τέλος της σελίδας) από μια ταινία του κωμικοτραγικού ηθοποιόύ της ρωμιοσύνης Θανάση Βέγγου, που δείχνει (όπως ο Σαρλό για το Χίτλερ) την φοβισμένη και συσσωρευμένη αγανάκτηση που την εξωτερικεύει εσωστρεφώς με το τραγούδι του, που προσκρούει στο άκαμπτο τείχος του καθεστώτος.
Σήμερα, που έχουν καταλαγιάσει οι θόρυβοι απ’ τα τάνκς, αυτά μας φαίνονται πολύ παράξενα, γιατί οι ελευθερίες της δημοκρατίες είναι αυτονόητες μέσα μας. Κάποιοι όμως αγωνίστηκαν για να επανακτηθούν αυτές και να στεριώσουν, με όλα τα μέσα. Και αυτοί, οι περισσότεροι, είναι εδώ,δίπλα μας, πρόσωπα υπαρκτά, οι συγγενείς, οι δασκάλοι μας, οι πνευματικοί μας άνθρωποι, οι τραγουδοποιοί μας. Δεν είναι όπως άλλους αγωνιστές της ελευθερίας που τους γνωρίσαμε μόνο μέσα από τα βιβλία και μας χωρίζουν χρονικές απόστασες τόσο όσο να χουν γίνει μύθοι στο μυαλό μας. Μεγαλώνουμε μέσα σε τέτοιους ανθρώπους, και είμαστε λοιπόν πολύ τυχεροί που έχουμε άμεση επαφή μ’ αυτά τα πρότυπα ελευθερίας, Δημοκρατίας και αξιοπρέπειας. Έτσι όχι μόνο μπορούμε να αντλήσουμε απ’ αυτούς τέτοιες αξίες, αλλά μπορούν και να μας καθοδηγήσουν (βλέπε αιώνιος έφηβος, κ. Θεοδωράκης, κι όχι μόνο), για το πώς τα εχέγγυα αυτά να τα καταστήσουμε ενεργά μέσα στη συγχρονη κοινωνία της (υπερ)πληροφόρησης, του καταναλωτισιμού, της αμερικανικής παντοδυναμίας.
Νέοι ήταν κι αυτοί τότε, όταν αγωνίζονταν με την αγνότητα και το πάθος της ηλικίας τους για την άρση της ταπείνωσης, τα δικαιώματα του Έλληνα, που ακτινοβολούσε και σ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Νέοι κι εμείς, έχοντας στο οπλοστάσιο μας τα δημιουργικά υλικά της νιότης μας, το πάθος, τον ενθουσιασμό, την φιλελευθερία, την αγνότητα, το συγχρονο πλεονέκτημα του διαδικτύου, που αποτελεί ένα πολύ ισχυρό βήμα έκφρασης, προάγει τη δημοκρατία. Το ζήτημα είναι λοιπόν να βρούμε τόπο, τρόπο και μορφή να τα αξιοποιήσουμε όλα αυτά. Καμιά φορά νιώθουμε σα να χουμε τον έρωτα μέσα μας να σφυζει, και προσπαθούμε να βρούμε που να τον εκφρασουμε. Μας θολώνει λίγο ο αυτός ο αλλωτριωτικός συρφετος της υπερπληροφόρησης, της τηλεόρασης, της αμερικάνικης ηλιθιότητας και χυδαιότητας, που σίγουρα αποπροσανατολίζει.
Είναι όμως και κάτι άλλο, η αρνητική όψη του να χεις τόσο άμεση επαφή με τα πρότυπα σου, βιώνεις την απογοήτευση κι εσύ για παρασκήνια, μετέπειτα συμπεριφορές, λάθος δρόμους, εξαιρέσεις… Αυτά τα αποτυπώνει πολύ καλά ο στίχος του Σαββόπουλου « αξύριστος με την πιτζάμα, απ’ την μεταπολίτευση». Είδαμε πολλούς, που ίσως δεν είχαν και τόσο ενεργό ρόλο τότε, να απολαμβάνουν της δάφνες τους, να αποζητάνε τη δόξα που τους χρωστάμε με την ψήφο, να κοκκορεύοναι στα τηλεοπτικά πάνελ, αλλά και να αλλοτριώνοναι, να ξεχνάν το παρελθόν τους… Και όλα αυτά δημιούργησαν μία απαξίωση μέσα μας για την πολίτική, και τους πολιτικούς, ενδόμυχα, πράγμα που οδηγεί σε επικύνδινη αδιαφορία. Αλλά και σε εσφαλμένη αντίληψη, που οδηγει σε κάτι φαινόμενα που μεπληγώνουν, να βλέπουμε τους συνομιλίκους μας να χαραμίζουν τη δημιουργικότητα, να ακουμπούν το πάθος τους (βλέπε πάλι «πολιτευτή» του σαββόπούλου) πέφτοντας θύματα των κομμάτων, για να προυπαντούν κυβερνητικούς και μη, να ετοιμάζουν σημαιούλες για αρχηγούς με κενολογίες, που υποόσχονται ένα μέλλον, σα watermelon. Και στιγματίζουν τα τρυφερα νιατα τους εγγεγρεμένοι, φανατισμένοι, διχασμένοι, και ουσιαστικά γελασμένοι.
Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί,που όπως πρέπει να γίνεται, βγαίνουν στους δρόμους (ή και με κάθε δημοκρατικό τρόπο), διαδηλώνουν για την παγκόσμια ειρήνη,την οικολογία την αδικία στον κόσμο, το βλέπεις το φως στα μάτια τους, τίμιο και ανυποχώτητο, να πολεμά για την αληθεία. Ίσως καμια φορά με κάποιες υπερβολές βέβαια, γιατί ακόμα ο πυλός ψάχνει ζεστός που να πάρει το σχήμα του, μέσα στην τόση θολούρα. Νέοι ήταν και τότε και τώρα εμείς. Με την «αχθοφόρα ορμή» μας να ψάξουμε να βρούμε τους κοινωνικούς και προσωπικούς μας φάρους, που θα μας οδηγήσουν στην έκφραση και την αξιοποίοηση της αλήθειας μας, μακριά από βρωμιάρηδες. «Γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα».Πήρα τηλέφωνο το φίλο μου το Θ. αργά το μεσημεράκι, ωραία μέρα είχε σήμερα φίλε του λέω, «όχι είχε, έχει» μου απαντάει…
Νέοι ήταν κι αυτοί τότε, όταν αγωνίζονταν με την αγνότητα και το πάθος της ηλικίας τους για την άρση της ταπείνωσης, τα δικαιώματα του Έλληνα, που ακτινοβολούσε και σ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Νέοι κι εμείς, έχοντας στο οπλοστάσιο μας τα δημιουργικά υλικά της νιότης μας, το πάθος, τον ενθουσιασμό, την φιλελευθερία, την αγνότητα, το συγχρονο πλεονέκτημα του διαδικτύου, που αποτελεί ένα πολύ ισχυρό βήμα έκφρασης, προάγει τη δημοκρατία. Το ζήτημα είναι λοιπόν να βρούμε τόπο, τρόπο και μορφή να τα αξιοποιήσουμε όλα αυτά. Καμιά φορά νιώθουμε σα να χουμε τον έρωτα μέσα μας να σφυζει, και προσπαθούμε να βρούμε που να τον εκφρασουμε. Μας θολώνει λίγο ο αυτός ο αλλωτριωτικός συρφετος της υπερπληροφόρησης, της τηλεόρασης, της αμερικάνικης ηλιθιότητας και χυδαιότητας, που σίγουρα αποπροσανατολίζει.
Είναι όμως και κάτι άλλο, η αρνητική όψη του να χεις τόσο άμεση επαφή με τα πρότυπα σου, βιώνεις την απογοήτευση κι εσύ για παρασκήνια, μετέπειτα συμπεριφορές, λάθος δρόμους, εξαιρέσεις… Αυτά τα αποτυπώνει πολύ καλά ο στίχος του Σαββόπουλου « αξύριστος με την πιτζάμα, απ’ την μεταπολίτευση». Είδαμε πολλούς, που ίσως δεν είχαν και τόσο ενεργό ρόλο τότε, να απολαμβάνουν της δάφνες τους, να αποζητάνε τη δόξα που τους χρωστάμε με την ψήφο, να κοκκορεύοναι στα τηλεοπτικά πάνελ, αλλά και να αλλοτριώνοναι, να ξεχνάν το παρελθόν τους… Και όλα αυτά δημιούργησαν μία απαξίωση μέσα μας για την πολίτική, και τους πολιτικούς, ενδόμυχα, πράγμα που οδηγεί σε επικύνδινη αδιαφορία. Αλλά και σε εσφαλμένη αντίληψη, που οδηγει σε κάτι φαινόμενα που μεπληγώνουν, να βλέπουμε τους συνομιλίκους μας να χαραμίζουν τη δημιουργικότητα, να ακουμπούν το πάθος τους (βλέπε πάλι «πολιτευτή» του σαββόπούλου) πέφτοντας θύματα των κομμάτων, για να προυπαντούν κυβερνητικούς και μη, να ετοιμάζουν σημαιούλες για αρχηγούς με κενολογίες, που υποόσχονται ένα μέλλον, σα watermelon. Και στιγματίζουν τα τρυφερα νιατα τους εγγεγρεμένοι, φανατισμένοι, διχασμένοι, και ουσιαστικά γελασμένοι.
Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί,που όπως πρέπει να γίνεται, βγαίνουν στους δρόμους (ή και με κάθε δημοκρατικό τρόπο), διαδηλώνουν για την παγκόσμια ειρήνη,την οικολογία την αδικία στον κόσμο, το βλέπεις το φως στα μάτια τους, τίμιο και ανυποχώτητο, να πολεμά για την αληθεία. Ίσως καμια φορά με κάποιες υπερβολές βέβαια, γιατί ακόμα ο πυλός ψάχνει ζεστός που να πάρει το σχήμα του, μέσα στην τόση θολούρα. Νέοι ήταν και τότε και τώρα εμείς. Με την «αχθοφόρα ορμή» μας να ψάξουμε να βρούμε τους κοινωνικούς και προσωπικούς μας φάρους, που θα μας οδηγήσουν στην έκφραση και την αξιοποίοηση της αλήθειας μας, μακριά από βρωμιάρηδες. «Γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα».Πήρα τηλέφωνο το φίλο μου το Θ. αργά το μεσημεράκι, ωραία μέρα είχε σήμερα φίλε του λέω, «όχι είχε, έχει» μου απαντάει…
No comments:
Post a Comment