Δυστυχώς, η αγνοούσα προκατάληψης μίας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού μας, έστω και στα μύχια της σκέψης του, θεωρεί σαλό όποιον ακούει ότι χτύπησε την πόρτα ενός ψυχαναλυτή. Της διαφεύγει βέβαια πως ο καθένας από μας θα χει κάτι αν συζητήσει μ’ αυτόν τον ειδικό, και πως αν όλοι με ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας και τον συζητητή καταφεύγαν εκεί, ίσως ήταν καλύτερα τα πράγματα…
Βέβαια πρέπει να επισημάνουμε ότι η υψηλή σημασία της ψυχανάλυσης σήμερα, οφείλεται κατά πολύ στην αλλοτρίωση του ανθρώπου από την πραγματική του φύση, στο απάνθρωπο πλαίσιο της καθημερινότητας του, τα κουτιά και στις κονσέρβες που αναπνέει μετα βίας, και στη βλακεία που τον βομβαρδίζει από παντού, με αποτέλεσμα να τον αποπροσανατολίζει απ’ την ουσία. Εκεί λοιπόν εντοπίζεται η ρίζα της ανωμαλίας. Χρυσάφι ντροπής στοιβάζουν οι άνθρωποι/ευεργετούν τον πλούτο/κι ελεούν το ασήμαντο, διαπιστώνει και ο Μάνος Ελευθερίου. Όμως η αλλοτρίωση από τον εαυτό μας, μας αποξενώνει κι από τους άλλους. Και σ’ ένα μεγάλο μέρος η τάση για ψυχανάλυση, υποκαθιστά την απλή κουβέντα μ’ έναν αληθινό φίλο. Έστω και τη συζήτηση την ώρα του μεσημεριανού, που με τους γρήγορους ρυθμούς που η υπέρκαταναλωτική μας κοινωνία έχει θέσει για να προλάβει τις δήθεν ανάγκες της, εξέλειπε κι αυτή. Εν κατακλείδει, η ύλη μας προσήλωσε.
Σου φαίνεται απλό, αλλά πόσον καιρό έχεις να πας να καθίσεις κάτω από ένα δέντρο; Κάθεσαι μες στα ντουβάρια, έχεις κάνει και καρτ-ποστάλ τα δωμάτια, να χεις να διηγείσαι τα ταξίδια σου και τα παιχνίδια στο κουμπιούτερ…Είναι καιρός να επιστρέψουμε στο αυτονόητο, να ψάξουμε βαθιά να βρούμε τον αληθινό μας εαυτό, να τον αγαπήσουμε και να τον σεβαστούμε, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πλησιάσουμε αληθινά και τα γύρω μας, αν τα συνδέσουμε μ’ αυτή τη θερμή, βαθιά πραγματικότητα. Ήρθε η ώρα να δούμε τον άνθρωπο γυμνό, ανιδεολόγητο, με τις βασικές του μονάχα ανάγκες, προπτωτικό. Όταν παίρνεις τα πράγματα απ’ την αρχή, ξεμπλέκεται ο μίτος, προλαμβάνεται η διαστροφή. Φύση είναι τα ζώα και το πράσινο, αλλά είναι και η τέχνη, η Ιστορία, η ποίηση, η ουσιαστική επαφή με τον άλλον, ο αυθόρμητος έρωτας, η παραδείσια αυτή κατάσταση αγνότητας στην οποία μπορούμε να φτάσουμε ξανά γκρεμίζοντας ό,τι περιττό.
Μ’ αυτά τα δεδομένα επιστέφουμε ξανά στους ψυχαναλυτές(ψυχίατρους και ψυχολόγους).Παρά τις διάφορες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί και παρά την πεπατημένη της επιστήμης, θεωρώ ότι ένας ψυχολόγος δεν μπορεί να τα αγνοεί αυτά. Είναι τα στοιχεία του καιρού μας, είναι το απόσταγμα σοφίας και καλλιέργειας των πνευματικών μας ανθρώπων. Ένας λοιπόν ειδικός κατά τη γνώμη μου (όπως και όλοι οι γιατροί), πρέπει να διαθέτει τα εξής βασικά γνωρίσματα: 1) Mια ευρύτερη και βαθιά παιδεία, που σε συνδυασμό με την επιστημονική του κατάρτιση, θα του επιτρέψουν αφενός να χει μια ολοκληρωμένη γνώση/ αίσθηση της ψυχοσωματικής οντότητας του ανθρώπου, και αφετέρου την ικανότητα να ελίσσεται, εφόσον ξέρει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. 2)Διάκριση. Να παρεμβαίνει όταν είναι αναγκαίο, και με τον κατάλληλο τρόπο,ιδίως εκτός της δουλειάς του, γιατί αλλιώς είναι σαν να λες τον άλλον «έλα να σε χειρουργήσω με το ζόρι». Ο τύπος του δογματικού ξερόλα, μοιάζει με τον απόλυτο τρόπο που η θρησκεία προσεγγίζει τον άνθρωπο. 3) Και το σημαντικότερο νομίζω είναι η αγάπη. Δεν μπορεί ο άλλος να σου ανοίγει την ψυχούλα του, να βγάζει πράγματα στην επιφάνεια, και να αισθάνεται ότι έχει έναν τοίχο απέναντί του, ή κάποιον στυγνό επαγγελτματία με το ρολόι..Πάει έκλεισε σα στρείδι η ψυχή. Η σχέση που αποζητά ο άνθρωπος από τον ειδικό που προστρέχει, είναι σχεδόν προσωπική. Αν δεν έχεις αγάπη και ζεστασιά, απέτυχες. Βλέπω τέτοιους νέους, και μέλλοντες ψυχαναλυτές, αλλά και ψυχοβγάλτες...
Οι επιστήμονες κατατάσσουν την κατάθλιψη στις κυριότερες αρρώστιες του μέλλοντος, διότι οι πηγές της χαράς για τον άνθρωπο, όπως το πετρέλαιο, θα στερέψουν. Τα κακομαθημένα στρουμπουλά πλουσιόπαιδα, που οι κυρίες-μητέρες τα πηγαίνουν κάθε τρις και λίγο στον παιδοψυχολόγο, θα αρκούσε να μην τα μπουκώνουν τόσο πολύ, να τους μιλήσουν λίγο για τη φτώχια και για τα προβλήματα του κοσμάκη, ή στο κάτω κάτω να τ' αφήσουν να εκφραστούν σαν παιδιά, να μάθουν να εκτιμούν κάποια πράγματα απλά, πριν γίνουν κάτι υπανάπτυκτες, χοντρόπετσες υπάρξεις,που παραπέουν, με χιούμορ νερουλό, στην άγνοιά τους, νομίζοντας ότι μπορουν να αγοράσουν την ευτυχία. Φυσικά, και μεγάλώνοντας θα προστρέχουν στον ψυχίατρο, να τους εξηγήσει γιατί πιάνουν την οδοντόβουρτσα με το δεξί, γιατί έκλαψαν που ξέβαψε η κάλτσα τους, κι άλλους τέτεοιες φλωρίστικες μπαρούφες. Αυτό δεν είναι μελαγχολία, αυτό είναι με μάθαν να ζω στον ανούσιο κόσμο μου, με γαλούχησαν κτηνάκι να είμαι. Απ' την άλλη ο παχύσαρκος και ο σεξομανής υποκαθιστούν με την υπερβολή τους, ανεκπλήρωτες ψυχικές ανάγκες. Ίσως είναι λοιπόν ώρα να το σκεφτούμε αλλιώς, να χαλαρώσουμε και να ψάξουμε την ουσιαστική χαρά, τα πράγματα που μας γεμίζουν. Ακόμη και τα παιδικά τραύματα σχετίζονται άμεσα μ’ αυτήν την «συναισθηματική πανούκλα» που χαρακτηρίζει τον σημερινό άνθρωπο (έτσι την ονομάζει ένας αυστριακός συγγραφέας και ψυχίατρος, σαν αυτούς που περιγράφω, ο Βίλχεμ Ράιχ). Οφείλουμε λοιπόν να σπάσουμε το απόστημα, χωρίς τον φόβο- τροχοπέδη για κάθε μας βήμα. Όπως είπε ο Γιάννης Αγγελάκας σε μια συνέντευξη "ο άνθρωπος απ’ τη χαρά μαθαίνει ,όχι απ’ την καλοπέραση και το βόλεμα,αλλά απ’ την αληθινή χαρά. Αν ήταν να μάθαινε απ’ τη λύπη, θα χε μάθει ως τώρα". Στους ποιητές, δεν έρχονται από τον ουρανό αυτά που θαυμάζουμε, οι ίδιοι ζούνε έντονα την κάθε στιγμή και ξεχειλίζουν.
Παρά την σκοτεινιά και την παλιανθρωπιά της εξουσίας, την στρεβλή ροή των κοινωνικών και των περιβαλλοντικών πραγμάτων, υπάρχει τρόπος να ορθοποδήσει ο άνθρωπος. Και σε τούτο, κυρίαρχο ρόλο μπορούν να παίξουν αυτού του είδους οι ψυχαναλυτές, οι πνευματικοί άνθρωποι, και κυρίως το ίδιο το άτομο, που αν εργαστεί με τον εαυτό του, θα αποτελέσει και γερό κρίκο στην αλυσίδα της κοινωνίας, που όσο ποτέ χρειάζεται την ενότητα. «Για πάρε γύφτο σφυρί κι αμόνι», την κατάσταση πάρε στα χέρια σου. Σοφά οι αρχαίοι μας, συνέδεσαν την ελευθερία με την ωριμότητα -έλευση του θέρους, της εποχής του θερισμού. Ας ακούσουμε λοιπόν προσεχτικά τι έχουν κι αυτοί να μας πουν, αυτοί οι μακρινοί συγγενείς, που μάλλον ξεχάσαμε…
