Thursday, January 24, 2008

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΒΓΑΛΤΕΣ


Δυστυχώς, η αγνοούσα προκατάληψης μίας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού μας, έστω και στα μύχια της σκέψης του, θεωρεί σαλό όποιον ακούει ότι χτύπησε την πόρτα ενός ψυχαναλυτή. Της διαφεύγει βέβαια πως ο καθένας από μας θα χει κάτι αν συζητήσει μ’ αυτόν τον ειδικό, και πως αν όλοι με ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας και τον συζητητή καταφεύγαν εκεί, ίσως ήταν καλύτερα τα πράγματα…

Βέβαια πρέπει να επισημάνουμε ότι η υψηλή σημασία της ψυχανάλυσης σήμερα, οφείλεται κατά πολύ στην αλλοτρίωση του ανθρώπου από την πραγματική του φύση, στο απάνθρωπο πλαίσιο της καθημερινότητας του, τα κουτιά και στις κονσέρβες που αναπνέει μετα βίας, και στη βλακεία που τον βομβαρδίζει από παντού, με αποτέλεσμα να τον αποπροσανατολίζει απ’ την ουσία. Εκεί λοιπόν εντοπίζεται η ρίζα της ανωμαλίας. Χρυσάφι ντροπής στοιβάζουν οι άνθρωποι/ευεργετούν τον πλούτο/κι ελεούν το ασήμαντο, διαπιστώνει και ο Μάνος Ελευθερίου. Όμως η αλλοτρίωση από τον εαυτό μας, μας αποξενώνει κι από τους άλλους. Και σ’ ένα μεγάλο μέρος η τάση για ψυχανάλυση, υποκαθιστά την απλή κουβέντα μ’ έναν αληθινό φίλο. Έστω και τη συζήτηση την ώρα του μεσημεριανού, που με τους γρήγορους ρυθμούς που η υπέρκαταναλωτική μας κοινωνία έχει θέσει για να προλάβει τις δήθεν ανάγκες της, εξέλειπε κι αυτή. Εν κατακλείδει, η ύλη μας προσήλωσε.

Σου φαίνεται απλό, αλλά πόσον καιρό έχεις να πας να καθίσεις κάτω από ένα δέντρο; Κάθεσαι μες στα ντουβάρια, έχεις κάνει και καρτ-ποστάλ τα δωμάτια, να χεις να διηγείσαι τα ταξίδια σου και τα παιχνίδια στο κουμπιούτερ…Είναι καιρός να επιστρέψουμε στο αυτονόητο, να ψάξουμε βαθιά να βρούμε τον αληθινό μας εαυτό, να τον αγαπήσουμε και να τον σεβαστούμε, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πλησιάσουμε αληθινά και τα γύρω μας, αν τα συνδέσουμε μ’ αυτή τη θερμή, βαθιά πραγματικότητα. Ήρθε η ώρα να δούμε τον άνθρωπο γυμνό, ανιδεολόγητο, με τις βασικές του μονάχα ανάγκες, προπτωτικό. Όταν παίρνεις τα πράγματα απ’ την αρχή, ξεμπλέκεται ο μίτος, προλαμβάνεται η διαστροφή. Φύση είναι τα ζώα και το πράσινο, αλλά είναι και η τέχνη, η Ιστορία, η ποίηση, η ουσιαστική επαφή με τον άλλον, ο αυθόρμητος έρωτας, η παραδείσια αυτή κατάσταση αγνότητας στην οποία μπορούμε να φτάσουμε ξανά γκρεμίζοντας ό,τι περιττό.

Μ’ αυτά τα δεδομένα επιστέφουμε ξανά στους ψυχαναλυτές(ψυχίατρους και ψυχολόγους).Παρά τις διάφορες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί και παρά την πεπατημένη της επιστήμης, θεωρώ ότι ένας ψυχολόγος δεν μπορεί να τα αγνοεί αυτά. Είναι τα στοιχεία του καιρού μας, είναι το απόσταγμα σοφίας και καλλιέργειας των πνευματικών μας ανθρώπων. Ένας λοιπόν ειδικός κατά τη γνώμη μου (όπως και όλοι οι γιατροί), πρέπει να διαθέτει τα εξής βασικά γνωρίσματα: 1) Mια ευρύτερη και βαθιά παιδεία, που σε συνδυασμό με την επιστημονική του κατάρτιση, θα του επιτρέψουν αφενός να χει μια ολοκληρωμένη γνώση/ αίσθηση της ψυχοσωματικής οντότητας του ανθρώπου, και αφετέρου την ικανότητα να ελίσσεται, εφόσον ξέρει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. 2)Διάκριση. Να παρεμβαίνει όταν είναι αναγκαίο, και με τον κατάλληλο τρόπο,ιδίως εκτός της δουλειάς του, γιατί αλλιώς είναι σαν να λες τον άλλον «έλα να σε χειρουργήσω με το ζόρι». Ο τύπος του δογματικού ξερόλα, μοιάζει με τον απόλυτο τρόπο που η θρησκεία προσεγγίζει τον άνθρωπο. 3) Και το σημαντικότερο νομίζω είναι η αγάπη. Δεν μπορεί ο άλλος να σου ανοίγει την ψυχούλα του, να βγάζει πράγματα στην επιφάνεια, και να αισθάνεται ότι έχει έναν τοίχο απέναντί του, ή κάποιον στυγνό επαγγελτματία με το ρολόι..Πάει έκλεισε σα στρείδι η ψυχή. Η σχέση που αποζητά ο άνθρωπος από τον ειδικό που προστρέχει, είναι σχεδόν προσωπική. Αν δεν έχεις αγάπη και ζεστασιά, απέτυχες. Βλέπω τέτοιους νέους, και μέλλοντες ψυχαναλυτές, αλλά και ψυχοβγάλτες...

Οι επιστήμονες κατατάσσουν την κατάθλιψη στις κυριότερες αρρώστιες του μέλλοντος, διότι οι πηγές της χαράς για τον άνθρωπο, όπως το πετρέλαιο, θα στερέψουν. Τα κακομαθημένα στρουμπουλά πλουσιόπαιδα, που οι κυρίες-μητέρες τα πηγαίνουν κάθε τρις και λίγο στον παιδοψυχολόγο, θα αρκούσε να μην τα μπουκώνουν τόσο πολύ, να τους μιλήσουν λίγο για τη φτώχια και για τα προβλήματα του κοσμάκη, ή στο κάτω κάτω να τ' αφήσουν να εκφραστούν σαν παιδιά, να μάθουν να εκτιμούν κάποια πράγματα απλά, πριν γίνουν κάτι υπανάπτυκτες, χοντρόπετσες υπάρξεις,που παραπέουν, με χιούμορ νερουλό, στην άγνοιά τους, νομίζοντας ότι μπορουν να αγοράσουν την ευτυχία. Φυσικά, και μεγάλώνοντας θα προστρέχουν στον ψυχίατρο, να τους εξηγήσει γιατί πιάνουν την οδοντόβουρτσα με το δεξί, γιατί έκλαψαν που ξέβαψε η κάλτσα τους, κι άλλους τέτεοιες φλωρίστικες μπαρούφες. Αυτό δεν είναι μελαγχολία, αυτό είναι με μάθαν να ζω στον ανούσιο κόσμο μου, με γαλούχησαν κτηνάκι να είμαι. Απ' την άλλη ο παχύσαρκος και ο σεξομανής υποκαθιστούν με την υπερβολή τους, ανεκπλήρωτες ψυχικές ανάγκες. Ίσως είναι λοιπόν ώρα να το σκεφτούμε αλλιώς, να χαλαρώσουμε και να ψάξουμε την ουσιαστική χαρά, τα πράγματα που μας γεμίζουν. Ακόμη και τα παιδικά τραύματα σχετίζονται άμεσα μ’ αυτήν την «συναισθηματική πανούκλα» που χαρακτηρίζει τον σημερινό άνθρωπο (έτσι την ονομάζει ένας αυστριακός συγγραφέας και ψυχίατρος, σαν αυτούς που περιγράφω, ο Βίλχεμ Ράιχ). Οφείλουμε λοιπόν να σπάσουμε το απόστημα, χωρίς τον φόβο- τροχοπέδη για κάθε μας βήμα. Όπως είπε ο Γιάννης Αγγελάκας σε μια συνέντευξη "ο άνθρωπος απ’ τη χαρά μαθαίνει ,όχι απ’ την καλοπέραση και το βόλεμα,αλλά απ’ την αληθινή χαρά. Αν ήταν να μάθαινε απ’ τη λύπη, θα χε μάθει ως τώρα". Στους ποιητές, δεν έρχονται από τον ουρανό αυτά που θαυμάζουμε, οι ίδιοι ζούνε έντονα την κάθε στιγμή και ξεχειλίζουν.

Παρά την σκοτεινιά και την παλιανθρωπιά της εξουσίας, την στρεβλή ροή των κοινωνικών και των περιβαλλοντικών πραγμάτων, υπάρχει τρόπος να ορθοποδήσει ο άνθρωπος. Και σε τούτο, κυρίαρχο ρόλο μπορούν να παίξουν αυτού του είδους οι ψυχαναλυτές, οι πνευματικοί άνθρωποι, και κυρίως το ίδιο το άτομο, που αν εργαστεί με τον εαυτό του, θα αποτελέσει και γερό κρίκο στην αλυσίδα της κοινωνίας, που όσο ποτέ χρειάζεται την ενότητα. «Για πάρε γύφτο σφυρί κι αμόνι», την κατάσταση πάρε στα χέρια σου. Σοφά οι αρχαίοι μας, συνέδεσαν την ελευθερία με την ωριμότητα -έλευση του θέρους, της εποχής του θερισμού. Ας ακούσουμε λοιπόν προσεχτικά τι έχουν κι αυτοί να μας πουν, αυτοί οι μακρινοί συγγενείς, που μάλλον ξεχάσαμε…

Sunday, November 11, 2007

Η ΝΑΝΑ ΜΟΥΣΧΟΥΡΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ


Πρόσφατα, είχα την τύχη να βρεθώ στο Royal Albert Hall του Λονδίνου, στα πλαίσια της αποχαιρετηστήριας περιοδείας της Νάνας Μούσχουρη. Το θέατρο ήταν κατάμεστο και ο κόσμος την αποθέωνε, χειροκροτώντας την επι ώρα όρθιος. Ήρθαμε να δούμε τη Νάνα μας, έλεγαν οι Άγγλοι. Κι εκείνη, μετά από ένα γεμάτο πρόγραμμα τριών ωρών, έβγαινε και ξανάβγαινε για να τους αποχαιρετήσει, πετώντας πίσω τα λουλούδια που της χάρισαν.
Αγαπώ και θαυμάζω αυτην τη γυναίκα από μικρός, όχι μόνο για τη χαρισματική φωνή και το πλούσιο της ρεπερτόριο αλλά κυρίως για κάτι άλλο σπάνιο: κατάφερε να ξεπεράσει τα ελληνικα σύνορα, έτσι που χωρίς να χάσει την ελληνικότηά της, οι Γερμανοι, οι Γάλλοι, οι Βρετανοί, οι Βέλγοι, να την θεωρούν εθνική τους τραγουδίστρια, να έχει εκκατομύρια θαυμαστές σε όλη τη Γη, κι έτσι που απόφασίζοντας να κλείσει την καριέρα της, να κάνει μία πραγματικά παγκόσμια περιοδεία. Αυτό το άλμα είναι κάτι που λίγοι Έλληνες το κατφέρνουν (βλέπε Μαρία Κάλλας, Αρβελερ, Γεώργιος Παπανικολάου, Ευγένιος Τριβιζάς). Αν έμενε στην Ελλάδα, θα χαντακώνονταν, δεν τη χωρούσε. Διέδοσε τόσο την ελληνική κουλτούρα, που μια άλλη χώρα θα της χρωστούσε μεγάλη ευγνωμοσύνη. Αλλα οι Έλληνες, με τον κομπλεξισμό τους, της χρεώνουν ότι δεν παρέμεινε στην Ελλάδα. Οι Νεοελληνες, που συνήθως ξεχναν, ότι καλές είναι οι ρίζες, αλλά χωρίς κλαδιά δεν λεν και πολλά. Τραγούδησε στα μεγαλύτερα θέατρα, σε δεκάδες γλώσσες, όμως πάντα φρόντιζε να προάγει την ελληνική, και την ελληνική κουλτούρα. Μαθήτρια του Χατζιδάκι, και ψυχοκόρη του Γκάτσου, είχε μια γερή κληρονομιά. Από το χάρτινο το φεγγαράκι, ως τον τελευταίο της δίσκο στα ελληνικά κρατάει 50 χρόνια μiια σταθερή ποιότητα, δοκιμάζοντας την τέχνη της σ' όλων των ειδών τις μουσικές, και συνεργαζόμενη με τις σπουδαίους καλλιτέχνες, διεθνως. Harry Belafonte, Quincy Jones, Leonard Cohen, Mischel Legrand, Qulio Engelsias και πολλους άλλους. Εχει αποσπάσει σηματικά βραβεία, κι είναι απ' τους πρώτους καλλιτέχνες σε πωλήσεις δίσκων, μαζί με τους Beatles.
Διετέλεσε ευρωβουλευτής και πρίοσφερε σηματικό έργο στη unisef, ως πρέσβειρα καλή θέλησης. Αυτή η γυναίκα είχε πολλή αγάπη μέσα της, την έδωσε και την πήρε πίσω πολλαπλή. Παιδί του πολέμου, έχοντας τα πρώτα μουσικά ερεθίσματα, από το θερινο κινηματογράφο που εργαζόταν ο πατέρας της, παρέμεινε το σεμνό αηδόνι με τα μεγάλ γυαλιά σ' όλη της την πορεία. Κλείνοντας, την ακόυγαμε να τραγουδάει "Ι did it in my way...", με το λευκό της φόρεμα, και σκεφτόμουνα συκινημένος, ναι αυτή είναι. Η Νάνα Μούσχουρη των Εθνων.


DIES ALBA


Άσπρη μέρα ξέξασπρη κι απ' τον χιόνι ξεξασπρότερη! Ξυπνήσαμε σε μια λευκή Κυριακή, που λυσε με μιας την απορία "προς τι τόσο κρύό τις μέρες αυτές". Το χιόνι, κατι ψυχρό και τόσο ζεστο συνάμα, να πέφτει δυνατά και σιωπηλά, όλη τη νύχτα ετοίμάζοντας το θαύμα για εσένα. Παιδί ξανά μπρος το παράθυρο, να χαίρεσαι που δεν θα ' χεις σχολείο, και βγαίνεις με σκούφο για χιονοπόλεμο.
Το χιόνι κρύβει μυστικά, γίνονται όλα πιθανά, σαν μες στα παραμύθια. Τα εγκλωβίζει στην αθωότητα, μειώνει τις αντιθέσεις, όλα τα σμίγει και τ' ανδυκνύει ταυτόχρονα. Ενα λουλούδι θαμμένο, τα βήματα κάποιου ανθρώπου να το μτο βάφει μολεύουν, κι έν απληγωμέβο πουλί, που το βάφει κόκκινο. Στέγες, τρούλοι και καμινάδες, οι παπιες δίπλα στο ποτάμι, να τρέχουν, κι ένα μωρό να τις κηνυγά. Το δέντρο τινάζεται, σαν συναχωμένο.Ένα ζευγάρι που ζεσταίνεταιμ' ένα φιλί. "Και θα χτυπήσει τον κόσμο η αθωότητα" λέει ο Ελύτης.


















Το κάστρο το τυλίγει ομίχλη και χιόνι. Κόκκινο αίμα, φύλλα κόκκινα, και Δύση. Ο χιονάνθρωπος θα λιώσει μέχρι αύριο, μάτια καραμέλες και κουμπιά νομίσματα. Αρχές Νοέμβρη, και το στρώνει, φαντάσου τι θα γίνει μετά! Να βλέπει θέλω άσπρες μέρες ο κόσμος. Κι ο μόνος πόλεμος, να ο χιονοπόλεμος...

Thursday, November 8, 2007

ΟΛΕΘΡΙΑΜΒΟΣ
























Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΕΡΩΔΙΟΣ, η ποιητικη συλλογή ΟΛΕΘΡΙΑΜΒΟΣ. Ειναι διαθεσιμη σε:

-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Βιβλιοπωλείο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ, Ερμου 61 (κεντρική διάθεση), ΙΑΝΟΣ (κεντρικό Αριστοτέλους και περιφερειακά), ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗΣ, ΡΑΓΙΑΣ, ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ.

-ΑΘΗΝΑ: EΣΤΙΑ, Σόλωνος, ΙΑΝΟΣ

-ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ: Ν. Μουδανιά,Ο ΙΩΝΟΣ, Η ΜΑΘΗΣΗ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Πολύγυρος.

Αυτή είναι ίσως η λειτουργία της ποίησης, μας απεγκλωβίζει από το εγκόσμιο, μας επανεντάσσει στο παγκόσμιο, στο ένα, το αληθινό. Είναι το όχημα για το ταξίδι προς το ζάπλουτο μηδέν. Η αθλιότητα της στείρας φιλοσοφίας, μπορεί να αντικατοπτριστεί στη φράση «είναι καλός» ή «δεν είναι κακός». Μα αρκεί αυτό για να περιγράψει το είναι μας; Πόσο το αδικεί! Ενώ η ποίηση το αποκαθιστά με εικονοφόρα πλέγματα, με κωνοφόρα τοπία, που λάμνει η συνέχεια και λάμπει η εμπειρία. Ο ποιητής αποτολμά και προχωρά μ’ ερωτηματικά. Που ναι όμως πολύ πιο βέβαια από κάτι σιγουριές με γραβάτα. Γιατί εμπεριέχουν, ανάσα από ψίθυρο, το ναι της ανθρωπότητας, σαν ηλεκτρική εκκένωση, που επειδή ακριβώς είναι τόσο έντονη, καταγράφεται. (Από τον Πρόλογο, εκδόσεις ΕΡΩΔΙΟΣ, Παναγιώτης Θ. Αριστοτελίδης, 2007)

Thursday, October 11, 2007

ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ


Και ξάφνου βλέπεις ανοίγοντας την πόρτα

πως το δωμάτιό σου δεν είναι παρά

η καμπίνα του πλοίου.

Κι ας νόμιζες πως τόσα χρόνια

έχεις κι εσύ ένα σπίτι στη στεριά.

Στη μαρμάρινη πλατεία...


ΓΙΑ ΤΟ ΔΥΤΗ Η ΒΑΡΚΑ ΕΙΝ’ ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ

Με το φακό στο κούτελο να ψάχνεις
Μες στη σκέψη του ανθρώπου
Σταλαγμίτες και χαμόκλαδα
Και μιαν ελπίδα τζάμι
Αμαξιού από σφαίρα

Άνοιξα τη βρύση στα ξένα
Κι έτρεχε νερό απ’ το βράχο του Πηλίου
Άνοιξε το θερμοσίφωνα
Να ζεστάνει η θάλασσα
Θα κατέβει κοκκινόχωμα
Θα τρέχει η βρύση αίμα.

Αίμα να μου παίρνεις απ’ τ’ όνειρο
Ήταν πολύ ζωντανό
Είχαμε λέει αγάπη για όλα
Κι είμαστε όλοι μες στο όνειρο
Μια μαραμένη ειμαρμένη
Που τώρα πάφλαζε
Σα να περνούσε τρεχαντήρι

Κοιμόταν πάλι στα παγκάκια οι κλωσάρ
Βγήκαν οι μπόγιες κι ανέλαβαν τη ζώγρηση

Κι όμως τα όνειρα μας νουθετούν
Μήκους μικρού μεγάλου πόθου
Να ξυπνάς αλλού

Στη μαρμάρινη πλατεία με τραπεζάκια στο γκρεμό
Ν’ απλώνονται στον ήλιο τα χωριά και να τήκονται
Με λεμονάδα ΕΨΑ και νεραντζάκι απ’ το πρωί
Κι ο τσαγκάρης να δουλεύει στην κουφάλα του πλάτανου

Δέσε κυρά μου τα μαλλιά σου να φύγουμε

Δε ξέρω εδώ που ρθαμε
Μπόλικο τραύμα ο κόσμος

Σαν φωτογραφία ποταμού...


ΑΣΤΑΘΗΣ ΕΝΩΣΗ ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ

Σαν φωτογραφία ποταμού
Που εμφορείται τυχαία
Από σμήνος πουλιών
Ευτυχαίνω τη συγκυρία
Σήμερα γάμος γίνεται
Με νυφικά καραβόπανο
Κι εκκλησία μουράγιο
Οι μοτοσικλέτες στην αλάνα
Γεννοβολούν κονιορτό
Αορτή του χωριού
Καρδιά σε βυζαίνει της μέρας
Δυο ώρες καλοκαίρι ανά μιλιγκράμ
Στο αναβράζον μεσημέρι
Έγραφε η συνταγή
Σιρίτια από ιτιά
Για να γελάσω δεν αρκεί
Να πούμε «τυρί»
Ένα κερί ν’ ανάψεις
Για την ειρήνη
Που χουμε αποκτήσει με τον πόνο
Μια σχέση πλέον τροφοδοσίας
Φορτηγό στην εθνική
Κορνάρει και κατεβαίνεις
Για την πραμάτεια
Οι ταράτσες πιάνουν μόνο τα σήματα
Τα συμμερίζονται ηλεκτρολόγοι
Εντάξει καθάρισε η εικόνα στο νου μας
Δεν κάνει χιόνι το γυαλί
Ανθίζω γοερά και πάλλω
Στραμμένος στο μέλλον
Σαν ηλιοτρόπιο